In memoriam door L. De Vleeschauwer
Albert De Vleeschauwer (01/01/1897-24/02/1971) wordt geboren als jongste zoon van een kleine landbouwer, later postbode. Hij loopt school in Nederbrakel tot in 1908. De Paters Passionisten geven hem de gelegenheid verder te studeren in hun Juvenaat. Die school wordt in 1914 naar Mook (Nl) geëvacueerd. Vandaar vervoegt hij het Belgisch leger in Juni 1916 en dient als brancardier tot in januari 1919 wanneer hij zich inschrijft als student aan de Rechtsfaculteit en aan het Institut Supérieur de Philosophie.
In 1923 behaalt hij beide einddiploma’s, wordt lid van de balie in Leuven en zet zijn eerste stappen in de academische wereld met een opdracht aan de Centrale Hogeschool voor Christene Arbeiders (de 'Sociale School' van het ACW). Kort daarop doet de Boerenbond beroep op hem en vertrouwt hem, in 1925, de leiding toe van zijn Documentatiedienst. Met het secretariaat van de Bond van Vlaamse Katholieke Gemeenteraadsleden en de redactie van hun tijdschrift De Gids doet hij een eerste stap in de politieke wereld, gesteund door professor burggraaf Prosper Poullet.
In 1927 wordt hij aangesteld als docent landbouwrecht en landbouweconomie aan het Institut Agronomique en de Ecole Supérieure de Brasserie, een functie die hij in 1936 zal inruilen voor de stoel Handelsrecht aan de nieuwe Vlaamse Rechtsfaculteit. Van oktober 1929 tot oktober 1930 is hij kabinetschef van minister van Landbouw Hendrik Baels. In 1932 staat hij, met de zegen van Monseigneur Ladeuze, als derde op de lijst van de Katholieke partij in Leuven, het arrondissem*nt dat hij 27 jaar zal vertegenwoordigen in de Kamer. Hij is medestichter in 1936 van de Katholieke Vlaamse Volkspartij en meteen lid van haar Directorium. In de tripartite regeringen die mekaar opvolgen krijgt KVV-leider Edmond Rubbens de portefeuille van Koloniën toegewezen. Na zijn schielijk overlijden in april 1938 moet het fragiele politieke evenwicht verzekerd blijven en dus vraagt Premier Spaak De Vleeschauwer een maand later om Rubbens op te volgen.
De Duitse blitzcampagne van mei 1940 leidt tot een massieve uittocht van Belgen naar Frankrijk, met de regering op kop. Die belandt uiteindelijk in Bordeaux waar, op 18 juni, een laatste voltallige kabinetsraad gehouden wordt. De Vleeschauwer krijgt een uitzonderlijk uitgebreid mandaat (plus de titel van Administrateur-Generaal van Koloniën) met de opdracht Congo in Belgische handen te houden. Hij wendt dit mandaat aan om Congo, en daarmee ook België, in het gealliëerd kamp te houden. Bovendien gebruikt hij het om een in Londen gesmede poging tot oprichten van een ongrondwettelijke contraregering in de kiem te smoren. Hij slaagt erin zijn Eerste Minister en ministers Spaak en Gutt te ontmoeten op de Frans-Spaanse grens op 2 augustus 1940 en hen te overtuigen Vichy te verlaten en naar Londen te komen. Gutt, in het bezit van de nodige papieren, vergezelt hem onmiddellijk; Pierlot en Spaak raken echter verstrikt in Spanje en bereiken Londen pas eind oktober. Na vier maanden dolen is er dus een beperkte maar wettige Belgische regering in Londen die zich geheel zal wijden aan de taak de oorlog naast de geallieerden voort te zetten. De Vleeschauwer zal ook vanaf februari 1942 de (in die omstandigheden weinig belangrijke) functie van minister van Openbaar Onderwijs op zich nemen.
Hij voorziet 700 à 800 vervolgingen voor collaboratie bij de bevrijding. Zijn opvolger, de Luikenaar Antoine Delfosse, die Justitie toegewezen krijgt bij zijn aankomst in Londen in oktober 1942 rekende op 60.000 vervolgingen. Er kwamen uiteindelijk 400.000 dossiers tot stand.
Bij haar terugkeer naar België krijgt het oorlogsbeleid van de regering de unanieme goedkeuring van de Verenigde Kamers (19 september 1940) en een Cassatiearrest bevestigt dat al haar beslissingen collegiaal genomen of goedgekeurd werden en dus onaanvechtbaar zijn. De Vleeschauwer blijft aan het hoofd van Koloniën tot de aanstelling van de regering-Van Acker op 12 februari 1945. Dan keert hij terug naar de Rechtsfaculteit en de advocatuur.
Als kamerfractieleider en overtuigd monarchist speelt hij een grote rol in de strijd voor de terugkeer van koning Leopold. Hij krijgt dan ook de portefeuille Binnenlandse Zaken toegewezen in de regering Eyskens die in augustus 1949 aantreedt en behoudt deze functie in de daarop volgende regering Duvieusart. Die slaagt echter niet in haar opdracht de Koning terug te brengen; deze laatste ziet zich verplicht af te treden en wordt opgevolgd door zijn zoon Boudewijn.
De regering blijft in handen van de CVP maar doet geen beroep meer op De Vleeschauwer. Die moet wachten tot 1958 voor hij zijn laatste ministeriële functie opneemt als lid van de tweede regering-Eyskens. Als minister van Landbouw betreedt hij zijn oorspronkelijke werkterrein met als taak de eerste stappen te zetten in het opbouwen van een gemeenschappelijk EEG-landbouwbeleid. Hij wordt, eerder toevallig, slachtoffer van het algemeen misnoegen verwekt door de perikelen van de machtsoverdracht in Congo in 1960. Een ongerechtige aanklacht noopt hem ontslag te nemen in november van dat jaar. Hij verlaat het politiek toneel en moet vier jaar procederen om de verjaring van een onbillijke veroordeling vermijden. De vrijspraak van al wat hem kwaadwillig ten laste gelegd wordt valt op 26 juni 1964. Hij geeft zijn laatste college op 30 mei 1967 en neemt aldus afscheid van, naar eigen zeggen, de functie die hij het meest waardeerde. Hij overlijdt te Kortenberg op 24 februari 1971.
Het Koningshuis erkende zijn verdiensten wanneer Koning Boudewijn hem de erfelijke titel van baron verleende in 1954.
